بررسی منظومه قهرمانانِ استالینگرادِ شهریار بر اساس رویکرد ترامتنی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور

10.29252/kavosh.2024.20392.3447

چکیده

«قهرمانان استالینگراد» از سروده‌های شهریار منظومه نسبتاً بلندی است که از ابعاد مختلف می‌توان به آن نگریست؛ با این همه تاکنون از حیطه کندوکاوهای پژوهشگران معاصر به دور مانده است. این مقاله قصد دارد تا با کاربستِ رویکردِ ترامتنی نقد و خوانش جدیدی را از قهرمانان استالینگراد ارائه دهد. پیش از ورود به بحث ابتدا دلیل غفلت آگاهانه خود شهریار و منتقدان از این شعر را مطرح کرده‌ایم و سپس با توجه به محورهای پنج‌گانه ژرار ژنت و به شیوه توصیفی- تحلیلی روابط بینامتنی و متون پنهان در این اثر را مورد بررسی قرار داده‌ایم. در این قرائت ترامتنی به این نتیجه رسیده‌ایم که «قهرمانان استالینگراد» از شعر گویندگانِ پیش از خود بهره بسیار گرفته است. منبع الهام شهریار در این شعر سنت حماسه‌سرایی ایران محسوب می‌شود. استعاره مرکزی اژدها که در این شعر برای ارتش آلمان به کار رفته است، به شکل نیرومندی روح شعر را به شاهنامه فردوسی پیوند می‌دهد. با وجود این، شهریار در محاکاه لحن حماسی به توفیق چندانی دست نیافته است. شهریار همچنین در آفرینش این منظومه به اشعار حماسی بالنسبه نویِ بعد از مشروطه از وحید دستگردی و ملک الشعرا بهار و نیز چند اثری که در اواسط دهه بیست شمسی درباره نبرد استالینگراد توسط چپ‌گرایان سروده یا نوشته شده بوده، نظر داشته است. شهریار این منظومه را تحت تأثیر فضای چپ‌زده بعد از پایان جنگ جهانی دوم آفرید و تا آخرِ حیاتِ خود از ارائه هرگونه توضیحی درباره آن پرهیز ‌کرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The analysis of Shahryar's ‘Heroes of Stalingrad’ poem based on the trans-textual approach

نویسنده [English]

  • saeed karimi qare baba
associate professor of Persian Language and Literature, Payame Noor University
چکیده [English]

‘Heroes of Stalingrad’ by Shahryar is a relatively long poem that can be viewed from different dimensions. However, it has remained far from the interest of contemporary literary scholars. This article intends to use a trans-textual approach to criticize and follow a new reading of the this poem. Before entering into the discussion, firstly, we have raised the reason for Shahryar's and critics' conscious neglect of this poem, and then we have examined the intertextual relationships and hidden texts in this work according to Gérard Genet's five axes and in a descriptive-analytical way.
In this trans-textual reading, we came to the conclusion that ‘Heroes of Stalingrad’ has greatly benefited from the poetry of previous poets. The source of Shahryar's inspiration in this poem is the Iranian epic tradition. The central metaphor of the dragon, which is used in this poem for the German army, strongly links the spirit of the poem to Ferdowsi's Shahnameh. Despite this, Shahryar has not achieved much success in trying to imitate the epic tone. In the creation of this poem, Shahryar also considered the relatively new epic poems of Vahid Dastgardi and Malek Al-Shaara Bahar after the constitution, as well as several works written or written by leftists in the middle of the twenties about the Battle of Stalingrad. Shahryar composed this poem under the influence of the leftist atmosphere after the end of World War II, and until the end of his life, he avoided giving any explanation about it.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Trans-textual
  • Shahryar
  • Heroes of Stalingrad
  • epic