معانی متفاوت واژه‌ها و ترکیبات عامیانه در مقالات جلال آل‌احمد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشکده علوم انسانی ، واحد ساوه ، دانشگاه آزاد اسلامی ، ساوه ، ایران.

10.29252/kavosh.2023.18332.3237

چکیده

جلال آل‌احمد (1302-1348) از نویسندگانی است که در آثارش برای بیداری مردم و افشای دردهای آنان کوشش می‌کند. او بر آن است تا جامعه را از جمود و خمود به در آورد و به تلاش و تکاپو وادارد. از آنجا که مخاطبان آل‌احمد عموم مردم هستند، او اغلب، از زبان عامّۀ مردم به عنوان مهم‌ترین عامل ارتباط با آنان بهره می‌گیرد.
در زبان و از آن میان، زبان عامیانه، لفظ برای رساندن مفهوم به کار می‌رود و به عبارت دیگر، زبان در اصل، بیانگر مقصود نویسنده یا گوینده است. آل‌احمد لغات و ترکیبات عامیانه را علاوه بر معنای رایج در معنا و مفهوم متفاوت که یا قصد بیان آن را داشته به کار برده‌است. این معانی متفاوت، شامل آن دسته از لغات و ترکیباتی می‌شود که یا در فرهنگ‌ها ثبت و ضبط شده و این نویسنده آنها را در معنا و مفهوم جدید استفاده کرده و یا مربوط به لغات و ترکیباتی است که در فرهنگ‌ها ثبت و ضبط نشده و آل‌احمد همه را در معنا ومفهوم عامیانۀ غیر رایج به کار برده ‌است. در این مقاله، واژه‌ها و ترکیبات عامیانۀ آل‌احمد از این دیدگاه، در مقالات او در سه کتاب «هفت مقاله»، «کارنامۀ سه ساله» و «ارزیابی شتاب‌زده» جمع‌آوری، دسته‌بندی و از منظر علم بلاغت (معانی، بیان، بدیع) تحلیل شده ‌و با ارائۀ آمار مربوط به هر مدخل به صورت دقیق، نشان داده شده که آل احمد در محور جانشینی و همنشینی کلام در به کارگیری لغات و ترکیبات عامیانه در معانی متفاوت ، توفیق فراوانی بدست آورده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Different meanings and other slang words and combinations in Jalal Al Ahmad's articles

نویسندگان [English]

  • mohammad sesdighian
  • reza fahimi
  • manizheh fallahi
Department of Persian Language Persian Language and Literature, Faculty of Human Science , Saveh Branch, Islamic Azad University, Saveh, Iran
چکیده [English]

Jalal Al Ahmad (1302-1348) is one of the writers who tries to awaken people and reveal their pains in his works. He aims to bring the society out of stagnation and force it to strive. Al-Ahmed's audience is the general public, so he uses the common language of the people as the most important factor in communicating with them. In language, including vernacular, words are used to convey meaning, and in other words, language only expresses the intention of the author or speaker; Therefore, Al-Ahmad has used popular words and combinations in addition to the common meaning in a different meaning and concept that he intended to express. It includes the different meanings of those words and combinations that have been recorded in different cultures and used by Al-Ahmed in a new meaning. or words and combinations that have not been recorded in cultures and used by Al-Ahmed in a non-common meaning and sense. In this article, the common words and combinations of Al-Ahmad from this point of view in his articles in his three books "Seven Articles" and "Three-Year Performance" and "Hasty Evaluation" are collected, categorized and from the perspective of rhetoric (meanings, expression, Badi) has been analyzed.

1- Mohammad Sedighiyan: PhD student in Persian language and literature, Islamic Azad University, Saveh Branch.
2- Reza Fahimi: Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Islamic Azad University, Saveh Branch. Responsible author.
3- - Manijeh Fallahi: Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Islamic Azad University, Saveh Branch.

کلیدواژه‌ها [English]

  • vernacular
  • seven articles
  • three-year track record
  • accelerated assessment
  • Jalal Al-e Ahmad
  1. الف) کتاب ­ها

    1. آل‌احمد، جلال (1389)، هفت مقاله، قم: ژکان، پیرامید.
    2. ________ (1385)، ارزیابی شتاب‌زده (18 مقاله)، قم: خرّم.
    3. ________ (1357)، کارنامۀ سه ساله (10 مقاله)، تهران: رواق.
    4. احمدی، مرتضی (1386)، فرهنگ بروبچّه‌های ترون (کلمه‌های ویژه، واژه‌ها، اصطلاحات و ضرب‌المثل‌های تهرانی)، تهران: هیلا.
    5. اسحاقیان، جواد (1385)، سایه‌های روشن در داستان‌های جلال آل‌احمد، تهران: نشر گل‌آذین.
    6. امینی، امیرقلی (1392)، فرهنگ عوام، به کوشش منیژه امینی، تهران: فردوس.
    7. انجوی شیرازی، سید ابوالقاسم (1374)، دیباچه بر ریشه های تاریخی امثال و حکم، اثر مهدی پرتوی آملی، چاپ سوم، تهران: انتشارات سنایی.
    8. انوری، حسن (1381)، فرهنگ بزرگ سخن، 8 ج، تهران: سخن.
    9. ________ (1398)، ذیل فرهنگ بزرگ سخن، تهران: سخن.
    10. باستانی‌پاریزی، محمّدابراهیم (1392)، خاتون هفت قلعه، تهران: نشر علم.
    11. پرچمی، محبّ‌الله (1388)، فرهنگ شفاهی سخن، به سرپرستی حسن انوری (با مقدّمه و ویرایش دکتر یوسف عالی عبّاس‌آباد)، فرهنگ شفاهی سخن پرچمی، تهران: سخن.
    12. پیرنیا (مشیرالدّوله)، حسن (1386)، ایران باستان یا تاریخ مفصل ایران قدیم، 3ج، تهران: نشر نامک با همکاری کتاب پارسه.
    13. جمال‌زاده، محمّدعلی (1341)، فرهنگ لغات عامیانه، تهران: فرهنگ ایران زمین.
    14. دستغیب، عبدالعلی (1390)، نقد آثار جلال آل‌احمد، تهران: خانۀ کتاب.
    15. حافظ شیرازی (1362)، دیوان، مصحّح پرویز ناتل‌خانلری، تهران: خوارزمی.
    16. دهخدا، علی‌اکبر (1361)، امثال و حکم، تهران: امیرکبیر.
    17. ________ (1373)، مقدّمۀ لغت‌نامه تهران: مؤسّسۀ انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
    18. ذوالفقاری، حسن (1388)، فرهنگ بزرگ ضرب‌المثل‌های فارسی، 2 ج، تهران: معین.
    19. شاملو، احمد (1395-1378)، کتاب کوچه، 13 ج (تا حرف ح)، تهران: مازیار.
    20. شمیسا، سیروس (1385)، بیان، ویراست سوم، تهران: نشر میترا.
    21. ________ (1384)، معانی، ویراست سوم، تهران: نشر میترا.
    22. ________ (1390)، نگاهی تازه به بدیع، ویراست سوم، تهران: نشر میترا.
    23. شکورزاده‌بلوری، ابراهیم (1380)، دوازده هزار مثل فارسی و سی هزار معادل آنها، مشهد: مؤسّسۀ چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی.
    24. شهری، جعفر (1381)، قند و نمک (ضرب‌المثل‌های تهرانی به زبان محاوره‌ای)، تهران: معین.
    25. صادقی، علی‌اشرف (1392)، فرهنگ جامع زبان فارسی، 2 ج، (تا حرف ا -اخیی)، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
    26. صدری‌افشار، غلامحسین و دیگران (1388)، فرهنگ‌نامۀ فارسی و اعلام، 3 ج، تهران: فرهنگ معاصر.
    27. ________ (1388)، فرهنگ زبانزدهای فارسی، تهران: مازیار.
    28. عظیمی، صادق (1382 الف)، فرهنگ مثل‌ها و اصطلاحات متداول در زبان فارسی، تهران: قطره.
    29. ________ (1382 ب)، فرهنگ بیست هزار مثل و حکمت و اصطلاح، تهران: مؤسّسۀ مطالعات اسلامی دانشگاه تهران-مک گیل، مرکز بین‌المللی گفتگوی تمدّن‌ها.
    30. معین، محمّد (1371)، فرهنگ فارسی، 6 ج، تهران: امیرکبیر.
    31. میرزانیا، منصور (1378)، فرهنگ‌نامۀ کنایه، تهران: امیرکبیر.
    32. نجفی، ابوالحسن (1378)، فرهنگ فارسی عامیانه، 2 ج، تهران: نیلوفر.
    33. هدایت ، صادق ( 1378) ، فرهنگ عامیانه مردم ایران ، گردآورنده جهانگیر هدایت، تهران ، نشر چشمه.